انقلاب، تغییر، تحول، پیشرفت، ترقی، تکامل، دگرگونی و مفاهیمی از این دست که به نوعی بیانگر تغییرند، همچنین پرسش‌های مطرح شده در این مورد، مانند چرایی ظهور و سقوط تمدن‌ها، دولت‌ها، فرهنگ‌ها، احزاب، قدرت‌ها و نیز علل و عوامل بروز ناآرامی‌ها، شورش‌ها، جنبش‌ها، قیام‌ها و جنگ‌ها، از مفاهیم و مباحث پرجاذبه در علوم انسانی طی قرون هجدهم، نوزدهم و بیستم میلادی بوده است.
)