ارزیابی الگوی اسلامی - ایرانی پیشرفت از منظر سیاست‌گذاری توسعه سرزمینی با تاکید بر رویکرد نهادی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه شهرسازی دانشگاه تهران، تهران، ایران.

2 گروه شهرسازی دانشگاه تهران

3 دانشگاه تبریز

4 دانشگاه دفاع ملی

چکیده

ایران با وجود آنکه جزء کشورهای پیشرو در حوزه استقرار نظام برنامه‏ریزی مدرن با پیشینه‏ای حدود 70 سال محسوب می‏شود، با این حال نتوانسته است در قامت یک کشور توسعه‌یافته و دست‏یافته به رفاه و رضایت عمومی قرار گیرد. این مهم با توجه به آنکه اصول توسعه‌یافتگی در همه جوامع یکسان بوده و این الگوهای متفاوت توسعه هستند که مسیر توسعه یک جامعه را رقم می‏زنند، سبب شد تا از اواسط دهه 1380، ضرورت تدوین «الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت» به‌عنوان مجموعه‏ای از اصول، ارزش‏ها، قواعد، سازوکارها، روش‏ها، تدابیر، فرایند‏ها، ساختارها، نهادها، نیروی انسانی و منابعی که ایجاد تحول و پیشرفت در جمهوری‌اسلامی‌ایران را زمینه‏ساز خواهند شد، به وجود آید. این الگو پس از 7 سال از تاسیس یک مرکز تخصصی برای تدوین آن در مهرماه 1397 منتشر و به نظرخواهی عمومی گذاشته شد. این مقاله با هدف ارزیابی سند الگوی پایه اسلامی_ ایرانی پیشرفت از منظر سیاست‌گذاری توسعه سرزمینی و با تاکید بر رویکرد نهادی، تلاش کرده با بهره‏گیری از روش تحلیل محتوای کیفی و استفاده از نظرات و دیدگاه‏های نخبگان، معیارهای ارزیابی سند از منظر سیاست‏گذاری توسعه‌سرزمینی تعریف و سند مذکور بر اساس آن‏ها مورد تحلیل قرار گیرد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که بر اساس مولفه‏ها و پروتکل‏های ارزیابی، میزان توجه سند به سیاست‌گذاری توسعه‌سرزمینی و رویکرد نهادی محدود است. از این رو بنا به مباحث مطروحه، پیشنهاد می‏شود باتوجه به مولفه‏ها و پروتکل‏های ارائه‌شده در این پژوهش، بازنگری اساسی در محتوای سند صورت‌پذیرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Evaluating the Islamic-Iranian Model of Progress from the perspective of Territorial Development Policy with Emphasis on the Institutional Approach

نویسندگان [English]

  • amir Sameni 1
  • Milad Tofangchi Mahyari 2
  • Elham vafaei 3
  • Saeed vakili 4
1 Tehran university, Tehran, Iran
2 University of tehran
3 University of Tabriz
4 Supreme National Defense University
چکیده [English]

Iran is one of the pioneers in the field of establishing a modern planning system with a history of about Seventy years; however, it has not been able to become a developed country and achieve public welfare and satisfaction. Given the fact that the principles of development are the same in all societies and different patterns of development determine the development path of a society, this situation has given rise need to prepare the " Islamic-Iranian Model of Progress " as a set of principles, values, rules, mechanisms, methods, measures, processes, structures, institutions, manpower and resources that will pave the way for development and progress in the Islamic Republic of Iran. This model was published in September 2016 after 7 years from the establishment of a specialized center for its compilation and a public opinion poll was conducted on that. This article aims to evaluate the document of the Islamic-Iranian Model of Progress from the perspective of territorial development policy and emphasizing the institutional approach by using the method of qualitative content analysis and the perspectives of elites. In the next stage, the criteria for evaluating the document from the perspective of territorial development policy was defined and this document was analyzed based on them. The results indicate that based on the components and protocols of evaluation, the document's attention to territorial development policy and institutional approach is limited. Therefore, according to the components and protocols presented in this study, an extensive revision of the content of the document should be done.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Development Islamic-Iranian Model of Progress
  • Territorial Development Policy
  • Institutional Approach
اجاقی و آقایی فیروزآبادی. (1399). طراحی مدل مفهومی اجرای الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت با تأکید بر بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی (مد ظله العالی). راهبرد.
اسکندری ثانی و همکاران . (1397). ارزیابی نقش نهادگرایی در روند توسعه پایدار مناطق مرزی (مورد مطالعه: استان خراسان جنوبی). جغرافیای انتظامی, 21-52.
اسماعیلزاده و همکاران. (1397). جستاری به رویکرد نهادگرایی در توسعه منطقهای، کنگره بینالمللی معماری و شهرسازی معاصر پیشرو در کشورهای اسلامی. مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد.
پیران, پ. (1376). شهر شهروند مدار. مجله اطلاعات سیاسی و اقتصادی.
جمال زاده, م. (1345). خلقیات ما ایرانیان. تهران: نشر مجله مسائل ایران.
داوری اردکانی, ر. (1392). ساحت تفکر در پیشرفت اسلامی- ایرانی، گفتارهایی در مبانی، مفاهیم و روش شناسی الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت. تهران: انتشارات معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی رئیس جمهور.
زاهدی مازندرانی . (1398). نقد سند اللگوی پایه اسلامی-ایرانی پیشرفت از منظر الزامات توسعه. برنامهریزی و آمایش فضا, 69-73.
زریباف و همکاران . (1398). مؤلفههای نظام تصمیمگیری اقتصادی در چارچوب الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت. مطالعات اقتصاد اسلامی, 345-372.
سریع القلم, م. (1394). عقلانیت و توسعه یافتگی ایران. تهران: نشر فرزان روز.
سن, آ. (1997). توسعه به مثابه آزادی، ترجمه وحید محمودی. تهران: نشر دانشگاه تهران.
عبدالملکی, ح. (1391). الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت منطقهای (مقدمهای بر مفهوم، فرآیند و چارچوب برنامهریزی). مطالعات اقتصاد اسلامی, 21-51.
فرجی راد و کاظمیان. (1391). توسعه محلی و منطقه ای از منظر رویکرد نهادی. تهران: انتشارات جهاد دانشگاهی.
کیائی و سلیمانی. (1399). جایگاه استراتژی توسعه مبتنی بر تجارت در الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت. مطالعات اقتصاد اسلامی, 323-346.
مطهری خوشینانی و ایزدی . (1398). الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت؛ الگویی گفتمانی در راستای تحول همهجانبه. سپهر سیاست, 54-74.
مومنی و زمانی. (1392). فرایند سیاست گذاری بلندمدت توسعه. فصلنامه مجلس و راهبرد, 5-38.
ناسخیان, وکیلی, حافظ امینی. (1392). گفتارهایی در مبانی، مفاهیم و روش شناسی الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت. تهران: انتشارات معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی رئیس جمهور.
نراقی, ح. (1385). جامعه شناسی خودمانی. تهران: نشر اختران.
نصراللهی آذر و همکاران. (1397). نهادگرایی و توسعه؛ چالشهای اقتصاد نهادی جدید در حوزههای نظری و سیاستی پیرامون ایجاد توسعه (ارزیابی انتقادی). مطالعات اقتصاد سیاسی بینالملل, 1-25.
نوبخت, م. ب. (1395). پژوهشی پیرامون الگوهای توسعه (مقدمه ای بر الگوی مطلوب توسعه ایرانی- اسلامی). تهران: سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور.
کاتوزیان همایون, م. (1381). تضاد دولت و ملت. تهران: نشر نی.
یزدانبخش و محمدی . (1398). شاخصهای اقتصادی پیشرفت و تعالی شهری با تدکید بر الگوی اسلامی ایرانی. اقتصاد اسلامی, 151-180.
Agboola, A. (2012). neoclassical economics and new institutional economics: An assessment of their methodological implication for property market analysis. Property Management, 412-429.
Castellano, F., & Quero, F. (2012). Institutional Approaches to Economic Development: The Current Status of the Debate. Journal of Economic Issues, 921-940.
Peters, g., & Pierre, J. (2006). Handbook of Public Policy. Sage Publication.
Rutherford, M. (2007). American Institutional Economics in the Interwar Period, in A Companion to the History of Economic Thought.
Selznick, P. (1966). TVA and Grass Roots: A Study in the Sociology of Formal Organization. New York: Harper Torchbooks.
Soderbaum, P. (1992). Neoclassical and institutional approaches to development and the environment. Ecological Economics, 127-144.