کاربست مؤلفه ‌مدارای سیاسی در راهبرد رهبری امام‌خمینی‌‌ (ره)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبائی

2 دکتری علوم‌سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی (ره)، معاون علمی، پژوهشی پژوهشکده تحقیقات راهبردی

چکیده

 


 

آغاز دوران جمهوری اسلامی در ماه‏های ابتدایی پس از پیروزی انقلاب اسلامی، تجربه‏ای بی‏بدیل از تلفیق ظرفیت جمهوریت با اندیشه‏‏ دینی در کشوری با پیشینه کهن و تمدنی دیرپا بود. ماهیت نوپدید و ابتکاری نظام سیاسی جدید در ایران به همراه فقدان الگویی متناظر و متشابه از همکاری نهاد دین و سیاست در قالب نظریه‏‏ دولت- ملت که مورد وفاق و پذیرش بین‏المللی قرار گرفته باشد، پارادایم مسلط سکولاریسم سیاسی را به چالش کشانده و بر همین اساس از سویی شاهد بروز بحران‏های داخلی و دخالت‏های خارجی در سال‏های استقرار تثبیت جمهوری اسلامی ایران و از سوی دیگر تلاش رهبران انقلاب اسلامی برای تبیین اصول و مبانی جمهوری اسلامی بوده و‏ هستیم. وضعیت و شرایط خاص جمهوری اسلامی ایران برای مواجهه و تعامل با مخالفان در بحران‌های داخلی و دخالت‌های خارجی، یکی از مسائل اساسی نظام سیاسی ایران از ابتدای تأسیس است که حاکمیت را همواره در معرض دیدگاه‌های همدلانه، معارضانه و نیز کنایه‌زنی‌ها با محوریت عدم مدارای سیاسی قرار داده است. با توجه به نقش بی‌بدیل اندیشه و رفتار سیاسی بنیان‌گذار انقلاب اسلامی در ارجاع و مشروعیت‌بخشی به فرایندهای سیاست‌گذاری، پرسش اصلی این مقاله بیان می‌دارد که مؤلفه‌ مدارای سیاسی در راهبرد رهبری امام‌ خمینی (ره) چرا و چگونه تحقق یافته است؟ در این مقاله با بهره‌گیری از روش داده‌بنیاد و محوریت مفهوم‌سازی، ضمن تعریف مفهوم مدارا در اندیشه غرب و اسلام و بیان تفاوت‌های معنایی آن‌ها، مدارای سیاسی به‌مثابه مؤلفه راهبردی در اندیشه امام‌ خمینی‌ (ره) به‌عنوان الگوی مطلوب مورد بررسی قرار گرفته است. در بخش دوم، ضمن بازخوانی و بازنمایی رفتار سیاسی امام خمینی (ره) در تعامل و مواجهه با مخالفان در حوزه‌های سه‌گانه بینش، گرایش و کنش، الگوی محقق مدارای سیاسی در دهه نخست انقلاب اسلامی به‌منظور پاسخ به چرایی و چگونگی کاربست مؤلفه مدارای سیاسی در راهبرد رهبری امام خمینی (ره) تبیین و ارائه شده است.

تازه های تحقیق

 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Applying Political Tolerance in the Leadership Strategy of Imam Khomeini

نویسندگان [English]

  • Mohammad Bagher Khorramshad 1
  • Yaser Barkhordari 2
1 Professor of political science in Tehran's Allameh Tabatabai University
2 PhD Political Science, Allameh Tabataba'i University, Deputy of Institute For Strategic Research, Expediency Council,
چکیده [English]

 


 

The beginning of Islamic republic's era in the initial months after the victory of the Islamic Revolution was a unique experience shaped by the combination of republicanism and religious idea in a country with an ancient history and longstanding civilization. The nascent and innovative nature of the new political system in Iran along with the lack of a relevant and internationally acceptable pattern for collaboration between religion and politics in the framework of the theory of nation-state has challenged the dominant paradigm of political secularism. For this reason, we have witnessed the occurrence of internal crises and foreign interventions during the consolidation years of the Islamic Republic of Iran, on the one hand, and the efforts made by the leaders of the Islamic Revolution to explain the principles and foundations of the Islamic Republic, on the other hand. The special situation of the Islamic Republic of Iran in confronting its opponents and engaging with them during internal crises and foreign interventions, has been one of the fundamental problems of Iranian political system since its establishment which has exposed the government to sympathetic, oppositional, and ironic viewpoints focusing on its lack of political tolerance. Given the unrivalled role of the thoughts and political behavior of the founder of the Islamic Revolution in formulating and legitimating policy-making processes, the main question of this article is that why and how the component of political tolerance has been realized in the leadership strategy of Imam Khomeini? The authors while defining the notion of tolerance in Western and Islamic thoughts and stating their meaning differences by using a data-based method and focusing on conceptualization, examine political tolerance as a strategic component in Imam Khomeini's thoughts as a desired model. In the second section, they represent and reinterpret Imam Khomeini's political behavior in confronting its opponents and engaging with them in the three fields of insight, orientation and action, and then, explain and provide the realized model of political tolerance during the first period of the Islamic Revolution to respond the question related to the application of political tolerance in the leadership strategy of Imam Khomeini.

کلیدواژه‌ها [English]

  • political tolerance
  • strategy
  • political behavior
  • Imam Khomeini
  • political opponents
 
 
قرآن کریم.
آقابخشی، علی‌اکبر و مینو افشاری‌راد (1379). فرهنگ علوم سیاسی، تهران: چاپار.
امام‌خمینی، روح‌الله (1367). منشور روحانیت، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
امام‌خمینی، روح‌الله (1370). آداب‌الصلوه (آداب نماز)، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
امام‌خمینی، روح‌الله (1370)، صحیفه‏‏ امام، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
امام‌خمینی، روح‌الله (1374). شرح چهل حدیث، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
امام‌خمینی، روح‌الله (1382)، شرح حدیث جنود عقل و جهل، چاپ هفتم، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
امام‌خمینی، روح‌الله (بی‌تا). جهاد اکبر یا مبارزه با نفس، تهران: مؤسسه تنظیم ونشر آثار امام خمینی (ره).
برزگر، ابراهیم (1389). «ساختار فهم اندیشه‏‏ سیاسی اسلام»، دانش سیاسی، سال ششم، شماره 2.
برزگر، ابراهیم و مصطفی بیات (1395). «الگوی مطلوب سیاست‏گذاری مدارا در جمهوری اسلامی ایران»، رهیافت انقلاب اسلامی، سال دهم، شماره 35.
بشیریه، حسین (1374). دولت عقل، ده گفتار در فلسفه و جامعه‌شناسی سیاسی، تهران: علوم نوین.
بیات، عبدالرسول (1381). فرهنگ واژه‌ها، قم: اندیشه و فرهنگ دینی.
خسروپناه، عبدالحسین و همکاران (1395). منظومه‏‏ فکری امام خمینی (ره)، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه‏‏ اسلامی.
شریعت، فرشاد (1382). «تحول جامعه‌ مدنی در اندیشه‌ سیاسی غرب: لاک؛ نامه‌های تساهل و حکومت مدنی»، اطلاعات سیاسی- اقتصادی، شماره 190-189.
فتحی، یوسف (1396). «مبانی و پیامدهای مدارا در اندیشه‏‏ سیاسی امام خمینی (ره)»، پژوهشنامه‏‏ انقلاب اسلامی، سال هفتم، شماره 23.
قزلسفلی، محمدتقی (1390). فلسفه فلسفه سیاسی: مناقشه‌های نظری در عصر جهانی شدن، تهران: رشد آموزش.
لاک، جان (1377). نامه‏ای در باب تساهل، ترجمه شیرزاد گلشاهی کریم، تهران: نی.
منصوریان، یزدان (1386). «گراندد تئوری چیست و چه کاربردی دارد؟»، همایش چالش‌های علم اطلاعات، اصفهان: دانشگاه اصفهان.
موسوی بجنوردی، سیدمحمد (24/9/1393). «فرمان ۸ ماده‌ای امام مترقی‌ترین حقوق شهروندی است»، قابل دسترسی در:
https://www.farsnews.com/news/13930923001403.