بازخوانی ابعاد شاخص‌های فراملی در هدایت نظام حکمرانی مورد مطالعه: شاخص سهولت انجام کسب‌وکار

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه مدیریت دولتی، دانشکده مدیریت و حسابداری دانشگاه تهران (پردیس فارابی)

2 استاد گروه مدیریت دولتی، دانشکده مدیریت و اقتصاد، دانشگاه تربیت مدرس

3 استادیار گروه مدیریت دولتی، دانشکده معارف اسلامی و مدیریت، دانشگاه امام صادق (ع)

4 دانشجوی دکتری مدیریت دولتی، دانشکده مدیریت و حسابداری، دانشگاه تهران (پردیس فارابی)

چکیده

گسترش دامنه رژیم‌های سنجش عملکرد در عرصه بین‌الملل، تأثیرات شگرفی را بر نظام اداره کشورها گذاشته است. به طور خاص، رژیم‌هایی که کشورها را با یکدیگر مقایسه کرده و آن‌ها را امتیازدهی و رتبه‌بندی می‌کنند، تأثیرات قابل‌توجهی بر انگیزه‌ها، تصمیمات، خط‌مشی‌ها، افکار عمومی و سرمایه‌گذاران گذاشته و آبروی سیاستمداران و مدیران را به خطر می‌اندازند. شاخص سهولت‌ انجام‌ کسب‌وکار، یکی از قدرتمندترین رژیم‌های سنجش بین‌المللی است که توسط بانک جهانی هدایت و پشتیبانی می‌شود. مواجهه سیاستمداران، مدیران، بدنه کارشناسی و افکار عمومی ایران با این شاخص، مواجهه‌ای ایجابی است و در مقایسه با سایر شاخص‌ها، تقریباً آن را خنثی و عاری از ارزش‌های پشتیبان دانسته که هدف آن کمک به بهبود فضای کسب‌و‌کار در کشور است. این پژوهش تلاش می‌کند با استفاده از یک روش‌شناسی کیفی، با بازخوانی خاستگاه و فلسفه طرح این شاخص، نخست تصویر کامل‌تری از این پروژه به‌دست دهد. دوم مواجهه‌ای از منظر شاخص به عنوان یک فناوری نرم با آن داشته باشد. سوم با ارائه شواهدی عینی و ملموس از ایران، نشان می‌دهد چگونه شاخص‌ سهولت ‌انجام‌ کسب‌وکار به عنوان یک ابزار، فشار اجتماعی ایجاد کرده، ذهنیت خط‌مشی‌گذاران کسب‌و‌کار را در مواجهه با مسائل این حیطه شکل داده و فضای کسب‌وکار ایران را هدایت، جهت‌دهی و کنترل می‌کند. طبق یافته‌های این پژوهش، بهبود فضای کسب‌وکار باید از گذر مجموعه‌ای از اقدامات و تحولات اقتصادی و کارآفرینی دنبال شود و رتبه‌‌های پربسامد جهانی در زمینه سهولت کسب‌وکار دلالت ناچیزی بر این مهم دارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Reflecting on the Dimensions of International Indicators in Directing the Governance System Case Study: The Ease of Doing Business Indicators

نویسندگان [English]

  • Ali Hamidizadeh 1
  • Hassan Danaeifard 2
  • Seyed Mojatab Emami 3
  • Masoud Banafi 4
1 Assistant Professor, Public Administration Department, Faculty of Management and Accounting, Tehran University, College of Farabi
2 Professor, Faculty of Management & Economics, Tarbiat Modares University
3 Assistant Professor, Public Administration Department, Faculty of Islamic Studies and Management, Imam Sadiq University
4 PhD candidate of Public Aministration, Faculty of Manangement and Accounting, Tehran University, College of Farabi
چکیده [English]

Spreading the performance assessment regimes in international area has had tremendous effects on governance of countries across the globe. Specifically, regimes that compare countries and rate and rank them have significant effects on motivations, decisions, policies, public opinions, and investors and stimulate politicians and bureaucrats’ concern about their reputation. The ease of doing business index is one of the most powerful global performance assessment regimes which is directed and supported by the World Bank. The confrontation of politicians, bureaucrates, body of experts, and public opinions with this index is positive. They consider this index, in contrast to other indicators, almost neutral and free of underlying values which aims to improve the business environment of Iran. This study, using a qualitative methodology, tries to reread the roots and philosophy of this index in order to depict a clearer picture of this project in the first place, and next to look at this kind of soft technology from the lense of indicators. Thirdly, this study, employing objective and concrete evidence, examines how ease of doing business index, as a tool, exercises social pressure, shapes policymakers’ mindset confronting related issues, and direct and control the business environment of Iran. This study, finally, provides some implications for Iraninan business environment of Iran confronting this powerful global index. According to the findings of this research, the improvement of the business environment should be pursued through a series of economic and entrepreneurial measures and transformations and global frequently-used rankings in doing business has little implications for that.

کلیدواژه‌ها [English]

  • World Bank
  • Ease of Doing Business
  • Assessment Regimes
  • Indicator (Index)
  • Business Environment
  • Soft Power
  • Soft Technology

مراجع

امامی، سیدمجتبی، بنافی، مسعود، سجادیه، سیدعلیرضا(1389). تحلیلی انتقادی بر بکارگیری شاخص‌های مرسوم جهانی توسعه. فصلنامه برنامه‌ریزی‌وبودجه. سال 15، شماره 1. 190-135.
انصاری، جمشید (1396). بهبود قابل‌توجه شاخص‌های اقتصادی کشور. خبرگزاری ایرنا. کد خبر: 82518146.دسترسی در https://bit.ly/2Nt95Be (02/04/1398). 
امینی، علیرضا، نوروزی، سمیه (1395). نگاهی بر تجارب جهانی در بهبود محیط کسب و کار از طریق اصلاح سیستم قضایی با تاکید بر مولفه تضمین قراردادها. سیاست‌های مالی و اقتصادی. سال 4، شماره 15. 88-71.
انارکی‌محمدی، احمد(1396). تنها در یک شاخص بهبود فضای کسب‌و‌کار افزایش رتبه داشتیم. خبرگزاری خانه ملت. دسترسی در https://bit.ly/2GBrqK8.
بابامرادی، رضوان (1392). بررسی اثر صنعت بانکداری بر بهبود فضای کسب‌وکار، مطالعه موردی کشورهای منتخب توسعه‌یافته و در حال توسعه. دانشگاه منتشر نشده کارشناسی ارشد. دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی. دانشکده مدیریت و حسابداری.
بختیاری، صادق، شایسته، افسانه (1391).          بررسی تاثیر بهبود فضای کسب‌وکار بر رشد اقتصادی در کشورهای منتخب با تاکید بر ایران. فصلنامه اقتصاد مالی. سال 6، شماره 19. 204-175.
پایتختی‌اسکویی، سیدعلی، طبقچی‌اکبری، لاله (1395). نقش زنان در بهبود فضای کسب‌وکار (مطالعه موردی: ایران و کشورهای منتخب درحال توسعه). سیاست‌های راهبردی و کلان. سال 4، شماره 15، 107-83.
جهانگیری، اسحاق (1395). تذکر جدی جهانگیری به وزارت اقتصاد/ تنزل رتبه ایران توجیه ندارد. خبرگزاری مهر. کد خبر: 3850635. دسترسی در http://bit.ly/2tpqHpJ (06/04/1398).
حسینی، سیدوجیهه (1395). بررسی اثر بهبود شاخص فضای کسب‌وکار بر توسعه صنعت گردشگری: مطالعه موردی کشورهای منتخب در حال توسعه و توسعه‌یافته. پایان‌نامه منتشرنشده کارشناسی ارشد. دانشگاه محقق اردبیلی. دانشکده اقتصاد.
دهقانی‌فیروزآبادی، سیدجلال، دامن‌پاک‌جامی، مرتضی(1394). جایگاه دیپلماسی اقتصادی در سیاست خارجی دولت یازدهم. فصلنامه سیاست خارجی. سال 29، شماره 1. 52-7.
روحانی، حسن (1392). روحانی در مناظره دیروز: وعده ندادم + لیست نجومی ۴۱۴ وعده‌ روحانی در ۶۰ روز. خبرگزاری تسنیم. دسترسی در
http://bit.ly/2FBxBNP (30/03/1398).
روحانی، حسن (1392). متن کامل سخنان ۶ کاندیدای ریاست‌‌جمهوری در اولین مناظره. خبرگزاری تسنیم. دسترسی در http://bit.ly/2FAyuWU (02/04/1398).
رضائیان، علی(1386). تجزیه و تحلیل و طراحی سیستم. تهران: سمت.
کرسول، جان.دبلیو(1391). طرح پژوهش (رویکردهای‌کمی،کیفی‌وشیوه‌ترکیبی). ترجمه حسن دانایی‌فرد و علی صالحی. تهران: مهربان نشر.
«گزارش بررسی ایران در شاخص سهولت انجام کسب‌وکار سال 2019 بانک جهانی» (1397). مرکز ملی مطالعات، پایش و بهبود محیط کسب‌وکار، معاونت امور اقتصادی وزارت امور اقتصادی و دارایی. کد سند: 972014900. دسترسی در http://bei.mefa.ir/portal/file/?448506/972014900.pdf (15/08/1398).
«ماده الحاقی 24 لایحه رفع موانع تولید رقابت پذیر و ارتقاء نظام مالی کشور» (1393). مصوبه مجلس شورای اسلامی. دسترسی در
https://rc.majlis.ir/fa/news/show/919184 (15/08/1398).
مرادی، محمدعلی (1392). هزینه مبادله صادرات و واردات ایران در شاخص سهولت انجام کسب وکار. بررسی‌های بازرگانی، سال 11، شماره 62. 30-18.
مرکزپژوهش‌های‎مجلس‌شورای‌اسلامی(1395). عمده‌ترین مسائل کشور؛ اولویت‌ها و راهبردهای مجلس‌شورای‌اسلامی در دوره دهم. انتشارات مرکز پژوهش‌های ‌مجلس ‌شورای ‌اسلامی. شماره راهنما: 1395 4آ/471 HC.
معاونت‌اموراقتصادی‌وزارت‌اقتصاد(1396). گزارش آنکتاد از سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در جهان و ایران. دفتر تحقیقات‌و‌سیاست‌های پولی ‌و ‌بازرگانی ‌وزارت ‌اقتصاد.کد سند 961516747.
مولاوردی، شهیندخت (1396). از نظر شاخص نوآوری جهانی، سهولت کسب‌وکار و... به جایگاه مناسبی رسیده‌ایم. خبرگزاری خانه ملت. دسترسی در http://bit.ly/2Fl1nag (02/04/1398).
مهربانی، فاطمه، عبداللهی، فرشته، بصیرت، مهدی (1395). اثر فضای کسب‌وکار بر رشد اقتصادی ایران، کشورهای MENA و OECD با استفاده از روش گشتاور تعمیم یافته. سیاست‌های راهبردی و کلان. سال 4، شماره 13، 96-65.
میرشجاعیان‌حسینی، حسین(1396). تکرار 2 توجیه افت رتبه کسب‌و‌کار ایران. خبرگزاری تعادل. کدخبر: 11517. دسترسی در: https://bit.ly/2qj3OjY (02/04/1398).
وزارت امور اقتصادی و دارایی (1398). پاسخ وزارت اقتصاد به گزارش تسنیم درباره سقوط رتبه ایران در شاخص کسب‌وکار + مستندات جدید از بانک جهانی. دسترسی در https://bit.ly/2pLn1Oi (16/08/98).
هومن، حیدرعلی (1385). راهنمای عملی پژوهش کیفی. تهران: سمت.
Arndt, C.(2008). The politics of governance ratings. International Public Management Journal, 11(3), 275-297.
Besley, T.(2015). Law, regulation, and the business climate: The nature and influence of the World Bank Doing Business project. Journal of Economic Perspectives, 29(3), 99-120.
Boeheim, M., Renda, A., Leo, H., Weijnen, T., Unterlass, F., Coletti, P., & Schratzenstaller, M.(2006). Pilot project on administrative burdens. Prepared by WiFo and CEPS for the European Commission, DG Enterprise. Access at: ec.europa.eu/smart-regulation/refit/admin_burden/ docs/ enterprise/ files/pilot-study_en.pdf (25.03.2018).
Booth, W. C., Colomb, G. G., & Williams, J. M.(2008). The Craft of Research. University of Chicago Press.
Broome, A., & Quirk, J.(2015). The politics of numbers: the normative agendas of global benchmarking. Review of International Studies, 41(5), 813-818.
Chwieroth, J.(2007). Neoliberal economists and capital account liberalization in emerging markets. International organization, 61(2), 443-463.
Davis, K. E., Kingsbury, B.(2011). Indicators as interventions: pitfalls and prospects in supporting development initiatives. New York: The Rockefeller Foundation.
Davis, K. E., Kingsbury, B., & Merry, S.E.(2012). Indicators as a technology of global governance. Law & Society Review, 46(1), 71-104.
Djankov, S., La Porta, R., Lopez-de-Silanes, F., & Shleifer, A.(2002). The regulation of entry. The quarterly Journal of economics, 117(1), 1-37.
Ease of Doing Report 2018(2018). Doing business 2018, reforming to create jobs. World Bank Group. Access at: http://www.doingbusiness.org/~/ media/WBG/DoingBusiness/ Documents/ Annual- Reports/ English/ DB2018-Full-Report.pdf
Ease of Doing Report 2019 (2019). Doing business 2019, Training for Reform. World Bank Group.Access at: http://www.worldbank.org/ content/dam/ doingBusiness/media/Annual-Reports/English/DB2019-report_web-version.pdf
Fougner, T.(2006). The state, international competitiveness and neoliberal globalisation: is there a future beyond ‘the competition state’?. Review of international studies, 32(1), 165-185.
Hansen, H.K.(2012). The power of performance indices in the global politics of anti-corruption. Journal of International Relations and Development, 15(4), 506-531.
Hansen, H. K., & Mühlen-Schulte, A.(2012). The power of numbers in global governance. Journal of International Relations and Development, 15(4), 455-465.
IBRD Articles of Agreement(1989). World Bank Group. Access at: siteresources. worldbank. org/ EXTABOUTUS/ Resources/ ibrd- articlesofagreement. pdf (25.03.2018).
Independent Evaluation Group) 2008(.  An Independent Evaluation: Taking the Measure of the World Bank-IFC Doing Business Indicators.Washington, DC: The World Bank. Access at: https://openknowledge.worldbank.org/ handle/10986/6467(25.03.2018).
Jaitley, A.(2018). Budget 2018 for Ease of Doing Business: 372-points plan outlined for states. Financial express. Access at http://bit.ly/2E2OArk.
Jayasuriya, D.(2011). Improvements in the World Bank's ease of doing business rankings: do they translate into greater foreign direct investment inflows? Working paper. International Fianance Corporation. Access at: https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1923545 (27.03.2018).
Kelley, J.G.(2017). Scorecard diplomacy: Grading states to influence their reputation and behavior. Cambridge University Press.
Kelley, J. G., & Simmons, B.A.(2015). Politics by number: indicators as social pressure in international relations. American journal of political science, 59(1), 55-70.
Kelley, J. G., & Simmons, B.A.(2017). Introduction: The Power of Global Performance Assessment. Unpublished Book Chapter.
Kelley, J. G., Simmons, B. A., & Doshi, R.(2016). The Power of Ranking: The Ease of Doing Business Indicator as a Form of Social Pressure. In Annual Meeting of the American Political Science Association Mini-Conference on Assessment Power in World Politics, Philadelphia, PA (Vol. 2).
Lavelle, K. C. (2000). The International Finance Corporation and the emerging market funds industry. Third World Quarterly, 21(2), 193-213.
Merry, S.E.(2011). Measuring the world: Indicators, human rights, and global governance. Current Anthropology, 52.
Merry, S.E.(2016). The Seductions of Quantification: Measuring Human Rights, Gender Violence, and Sex Trafficking. University of Chicago Press.
Merry, S.E., & Conley, J.M.(2011). Measuring the world: indicators, human rights, and global governance. Current Anthropology, 52(S3), 83-95.
Ministery of Agrarian and Spatial Planning(2016). The regulation of minister of agrarian and spatial planning. Access at: https://deregulasi2016. files.wordpress.com/2016/07/23-permen_atr_8_2016.pdf(29.03.2018).
Morse, S.(2004). Indices and indicators in development: An unhealthy obsession with numbers. Routledge.
Peck, J. (2004). Geography and public policy: constructions of neoliberalism. Progress in human geography, 28(3), 392-405.
Phelps, N.A.(2007). Gaining from globalization? State extraterritoriality and domestic economic impacts-The case of Singapore. Economic Geography, 83(4), 371-393.
Phelps, N.A., Power, M., & Wanjiru,R.(2007). Learning to compete: Communities of investment promotion practice in the spread of global neoliberalism. In Neoliberalization: States, Networks, Peoples, K. England and K. Ward. Malden (Eds), MA: Blackwell. 83-106.
Pilot Project on Administrative Burdens(2003). Measuring and reducing administrative burdens for businesses. Retrieved at:www.oecd.org/gov/ regulatory-policy/34227698.pdf (25.03.2018).
Schueth, S.(2011). Assembling international competitiveness: The Republic of Georgia, USAID, and the Doing Business project. Economic geography, 87(1), 51-77.
Schueth, S.(2015). Winning the rankings game: The Republic of Georgia, USAID, and the Doing Business project. Ranking the World: Grading States as a Tool of Global Governance, Cooley, A. & Snyder, J. (Eds),151-77.
United Nations Conference on Trade and Development (UNCTAD). (2008). World Investment Report 2008. Geneva: United Nations.
Williamson, J.(1990). What Washington means by policy reform. In Latin American Adjustment: How Much Has Happened?, J. Williamson (ed). Washington, DC: Institute for International Economics.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 19 مهر 1399
  • تاریخ پذیرش: 19 مهر 1399

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار