سیمای حکمرانی مطلوب در ایران: از ظرفیت تا فرصت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکترای آینده‌پژوهی، مدرس و محقق، تهران، ایران

2 استاد تمام علوم‌سیاسی، دانشگاه شاهد، تهران، ایران

چکیده

امروزه، حکمرانی مطلوب به‌عنوان یکی از نظریه‌ها و الگوهای غالب در عرصه اداره و راهبری جوامع مدرن مطرح و در دستورکار اندیشمندان و نهادهای توسعه و همچنین دولت‌ها و جوامع جهانی قرارگرفته‌است. دراین‌راستا، فرایند ساخت‌دهی و جهت‌دهی نهادی یک جامعه برای توسعه، مبین نظام حکمرانی آن جامعه است که اصول، ساختار و مکانیسم‌های حاکم بر ساماندهی و اعمال قدرت عمومی به‌عنوان مرکز ثقل حکمرانی در اسناد بالادستی آن جوامع درج شده و منعکس می‌شود. براین‌اساس، پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی و تطبیقی-اسنادی به بازخوانی و بازنمایی مولفه‌های حکمرانی مطلوب در عالی‌ترین سند و مرجع حقوقی جمهوری اسلامی ایران می‌پردازد. یافته‌های پژوهش حاضر نشان می‌دهد که اصول حکمرانی مطلوب- پاسخگویی، شفافیت، مشارکت، حاکمیت قانون و کارآمدی- در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران موردتوجه و تاکید قرارگرفته‌است و ایران اسلامی از ظرفیت بالقوه قانونی به‌منظور اتخاذ و اعمال نظریه و الگوی حکمرانی مطلوب برخوردار است. بااین‌وجود، بهره‌برداری از این فرصت بالفعل و تحقق کامل این پارادایم غالب مدیریتی-سیاستی مستلزم تقویت جامعه‌ مدنی و تثبیت توازن و تعادل میان حکومت و جامعه‌ مدنی به‌عنوان دو رکن اساسی حکمرانی مطلوب است. 
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Profile of Good Governance in Iran: From Capacity to Opportunity

نویسندگان [English]

  • Ali Komijani 1
  • Mohammadrahim Eivazi 2
1 Ph.D. in Futures Studies, Professor and Researcher, Tehran, Iran
2 Full Professor of Political Science, Shahed University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Nowadays, good governance is considered as a dominant theory and pattern in governing modern societies and set on the agenda of development thinkers and institutions as well world states and societies. In this regard, the institutional structuring and orientating process of society for development characterize its governance system and the principles, structures and mechanisms for organizing and exercising public power and authority as the focal point of governance is included and reflected in its upstream documents. Accordingly, having applied a descriptive-analytic as well as comparative-documentary method, the present study reads and represents the characteristics of good governance in the premier legal reference document of the I.R. Iran. The findings indicate that good governance principles-accountability, transparency, participation, rule of law, and efficiency- have been considered and emphasized in the I.R. Iran Constitution and, therefore, Iran enjoys the legitimate potential capacity for acceptance and implementation of good governance theory and pattern. However, the use of this actual opportunity and full realization of this dominant managerial-political paradigm requires strengthening of civil society and establishing a balance between government and civil society as the two basic pillars of good governance.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Good Governance
  • Justice
  • Constitution
  • I.R. Iran
آهنی, م., موسی‌خانی, م., & افشارکاظمی, م. (1397). آینده‌پژوهی حکمرانی خوب در ایران با رویکرد سناریونویسی. فصلنامه علوم مدیریت ایران, سال سیزدهم، شماره51، 75-106.
آهنی, م., موسی‌خانی, م., نجف‌بیگی, ر., & افشارکاظمی, م. (1398). تحلیل خوشه‌ای جایگاه ایران در جهان و روندهای آتی مبتنی مولفه‌های حکمرانی خوب. فصلنامه آیندهپژوهی مدیریت, سال سی‌ام، شماره116، 99-118.
ابوالفتحی, م., & قنبری, ل. (1398). بررسی موانع و راهکارهای حکمرانی خوب در ایران با تاکید بر سرمایه اجتماعی در سطح کلان. فصلنامه پژوهشهای راهبردی سیاست, سال هشتم، شماره29، 9-41.
الوانی, س. (1388). حکمرانی خوب شبکه‌ای از کنشگران جامعه مدنی. مجله مدیریت توسعه و تحول, شماره1، 1-5.
امامی, م., & شاکری, ح. (1394). حکمرانی خوب و قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران. پژوهشنامه حقوق تطبیقی, سال اول، شماره2، 25-57.
امامی, م., & شاکری, ح. (1396). نگاهی اجمالی بر نسبت حکمرانی خوب و حقوق بشر. دوفصلنامه حقوق بشر, سال دوازدهم، شماره1، 23-48.
بشیریه, ح. (1392). دولت و جامعه مدنی (گفتمان‌های جامعه‌شناسی سیاسی). قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
حاجی‌یوسفی, ا., & طالبی, م. (1395). موانع مشارکت در چالش میان فرهنگ سیاسی و حکمرانی خوب از دید مدیران ارشد دولت جمهوری اسلامی ایران. پژوهشنامه علوم سیاسی, سال دوازدهم، شماره 1، 7-40.
حشمت‌زاده, م., حاجی‌یوسفی, ا., & طالبی, م. (1396). بررسی موانع تحقق حکمرانی خوب در فرهنگ سیاسی ایران. فصلنامه جستارهای سیاسی معاصر, سال هشتم، شماره 1،1-24.
دوله, ف., سیف‌الهی, س., & زنجانی, ح. (1398). مطالعه زمینه‌ها و موانع شکل‌گیری حکمرانی خوب در ایران معاصر. فصلنامه علوم اجتماعی, سال سیزدهم، شماره2، 123-154.
رزمی, م., صدیقی, س., & رضاییان, س. (1394). الزامات تحقق حکمرانی خوب برای دستیابی به توسعه انسانی. دوفصلنامه پژوهشهای اقتصاد توسعه و برنامهریزی, سال چهارم، شماره2، 51-75.
رضایی, ح., & توحیدفام, م. (1397). نسبت‌سنجی الگوی حکمرانی خوب و مردم‌سالاری دینی(با تاکید بر شاخص‌های حاکمیت قانون، مشارکت و پاسخگویی). فصلنامه راهبرد, سال بیست و هفتم، شماره89، 35-65.
ساعی, ع., & روشن, ت. (1389). تحلیل درک کیفیت حکمرانی در ایران. فصلنامه مطالعات فرهنگی و ارتباطات, سال ششم، شماره21، 167-185.
سردارنیا, خ. (1396). حکمرانی در ایران: آسیب‌شناسی و ارائه راهبردها. فصلنامه راهبرد توسعه, شماره49، 205-225.
صفریان, ر., & امام‌جمعه‌زاده, س. (1396). الگوی حکمرانی خوب: سرمایه اجتماعی و توسعه همه‌جانبه. فصلنامه دولتپژوهی, سال سوم، شماره12، 145-181.
عرب‌یارمحمدی, ج., & اسماعیلی‌خشمردان, ع. (1399). شاخصهای حکمرانی خوب و ارزیابی وضعیت ایران. تهران: پژوهشکده امور اقتصادی.
علیخانی, ص., اسلامی, ر., & نیاورانی, ص. (1398). ظرفیت‌های قانون اساسی ایران در افزایش مشارکت شهروندان در پرتوی راهبردهای حکمرانی خوب. فصلنامه تحقیقات حقوق خصوصی و کیفری, شماره40، 11-31.
فتاحی, س., قاسمی, ر., فکری, م., & جلیلی, م. (1397). پایداری ملی و سیستمهای حکمرانی (ایران و مساله پایداری). تهران: مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری.
کمیجانی, ع. (1398). آینده‌پژوهی راهبردی حکمرانی مطلوب(رساله دکتری آینده‌پژوهی). تهران: دانشگاه بین‌المللی امام خمینی.
کمیجانی, ع., عیوضی, م., بزرگمهری, م., & نظامی‌پور, ق. (1398). سیمای حکمرانی مطلوب در آینده‌پژوهی: از تصویرپردازی تا شکل‌بخشی آینده. دوفصلنامه آیندهپژوهی ایران, سال چهارم، شماره1، 207-235.
محمودی, ا., & آرش‌پور, ع. (1396). حکمرانی مطلوب: سازوکار ایجاد توانمندی در تحقق توسعه. فصلنامه سیاست جهانی, دوره ششم، شماره4، 213-236.
مرشدی زاد, ع. (1396). حکمرانی خوب و حکمرانی مطلوب در تمدن نوین اسلامی. دوفصلنامه آیندهپژوهی ایران, شماره3، 125-140.
ملک‌افضلی‌اردکانی, م. (1391). مختصر حقوق اساسی و آشنایی با قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران. قم: دفتر نشر معارف.
وفاجو, ف., رنجبر, م., & حیدرپور, م. (1397). ارزیابی شاخص‌های حکمرانی خوب در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران. فصلنامه مطالعات سیاسی, سال یازدهم، شماره42، 191-211.
 
Blumer, E. (2017). What is a Constitution?:Principles and Concepts. Stockholm: International IDEA.
Elahi, K. (2009). UNDP on Good Governance. International Journal of Social Economics, 36(12), 1167-1180.
Grindle, S. M. (2017). Good Governance, R.I.P.: A Critique and an Alternative. Governance, 30(1),17-22.
Hope, K. (2009). Capacity Development for Good Governance in Developing Countries: Some Lessons from the Field. International Journal of Public Administration, 32, 728-740.
Martin, E. (2003). A Dictionary of Law. Oxford: Oxford University Press.
McLean, I., & McMillan, A. (2009). The Consice Oxford Dictionary of Politics. Oxford: Oxford University Press.
Tonn, B. (2012). Futures of Governance. Futures, 44, 771-772.
Ubioha, U. (2011). The Nature of the Justice. Journal of Social Sciences, 29(2), 183-192.
UNDESA. (2006). Social Justice in an Open World: the Role of the United Nations. New York: United Nations Publications.
UNDP. (1997). Governance for Sustainable Human Development: A UNDP Policy Document. New York: United Nations Development Program.
Welch, G., & Nuru, Z. (2006). Governance for the Future: Democracy and Development in the Least Developed Countries. UNDP.