کندوکاو در چالش‌های ساختاری و رفتاری مجلس شورای اسلامی، آسیب‌شناسیِ مجلس شورای اسلامی

نویسنده

چکیده

نوشتار حاضر سعی دارد به این پرسش پاسخ دهد: «چه آفات و موانعی موجب کاهش کارایی نمایندگان مجلس و دور شدن آنها از انجام وظایف نمایندگی می‌شود؟». قبل از شروع بحث، بیان برخی نکات لازم به نظر می‌رسد: اول، ویژگی‌ها و توصیف‌هایی که در این مقاله از نمایندگان آمده است، به‌طور طبیعی، شامل همه نمایندگان مجلس و همه دوره‌های آن نیست؛ دوم بیان تمام آفات و آسیب‌ها نیازمند پژوهشی مفصل و مستقل است و فعلاً از حوصله این مقاله بیرون است؛ سوم، برخی از مشکلات مطرح شده در این مقاله ریشه در بحث‌های جداگانه‌ای مانند «آسیب‌شناسی انتخابات در ایران» و «احزاب در ایران» دارد، بنابراین، آن‌گونه آفاتی که ناشی از عدم شناخت کافی رأی‌دهنده از نامزدهای انتخاباتی و مشکلاتی از این قبیل است، مورد بررسی قرار نگرفته است؛ چهارم رویکرد نگارنده در بیان آفات، بیشتر به دوره‌های پنجم و ششم مجلس شورای اسلامی معطوف است، اما به نظر می‌رسد که برخی از آفات کلی‌تر و اساسی‌تر باشد و نه تنها مربوط به تمام دوره‌های گذشته مجلس است، بلکه احتمالاً گریبانگیر دوره‌های آینده نیز خواهد بود. پنچم، و از همه مهم‌تر، نگارنده معتقد است که برخی مشکلات بزرگ در جامعه به‌طور اعم و در فرآیند «تقنین» به‌طور اخص ریشه در آفات و مشکلات به ظاهر کوچک، غیرمحسوس و احیاناً کم اهمیت در مجلس دارد، از این‌رو گاه مشکلات شخصی و شخصیتی برخی نمایندگان باعث می‌شود، مثلاً عده‌ای سرپرست خانواده به عنوان مجرم روانه‌ی زندان شوند، یا عده‌ای کار و شغلشان را از دست بدهند و یا قیمت برخی کالاها چند برابر شود. تمام این موارد گاه به دلیل عدم دقت برخی نمایندگان در بررسی‌های کارشناسی و اظهارنظر است. در نوشتار حاضر نخست مشکلاتی را که به نظر می‌رسد بیشتر مربوط به «ساختار» مجلس باشد، مورد کندوکاو قرار می‌دهیم