چگونگی مکان‌گزینی مراکز نظامی- راهبردی بر اساس شاخص‌های جغرافیای طبیعی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار آب و هواشناسی، گروه جغرافیا، دانشگاه ارومیه

2 دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و دفاع مقدس، دانشگاه ارومیه

3 کارشناس ارشد جغرافیا و دفاع مقدس، دانشگاه ارومیه،

چکیده

 


 

مکان‌یابی مناسب برای استقرار مراکز نظامی- راهبردی ازجمله مسائل مهم در آمایش دفاعی است، لذا مکان‌گزینی مناسب می‌تواند باعث بالا‌رفتن کارایی و اثربخشی این مراکز در مواقع بحران و تهدیدات نظامی باشد. در مکان‌یابی مراکز نظامی توجه به عوامل جغرافیای طبیعی، امری بسیار ضروری است. چراکه جغرافیای طبیعی از دیرباز در مکان‌گزینی، گسترش و توسعه سکونتگاه‌های انسانی نقش تعیین‌کننده‌ای داشته است. ویژگی‌های جغرافیای طبیعی هر منطقه می‌تواند در دسترسی، حوزه نفوذ، مخاطرات و منابع طبیعی مؤثر باشد. از این‌رو، در این پژوهش با روش تحلیل سلسله‌مراتبی، مکان‌یابی مراکز نظامی در استان آذربایجان غربی با توجه به هشت عامل جغرافیای طبیعی (بارش، شیب، ارتفاع، فاصله از آبراهه، فاصله از گسل، سنگ‏شناسی، فاصله از زمین‏لغزش و فاصله از مناطق سیل‏خیز) مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج حاصل از آزمون سلسله‌مراتبی نشان می‏دهد که عوامل فاصله از زمین‏لغزش و فاصله از مناطق سیل‏خیز بیشترین وزن را داشته‏اند، بنابراین در مکان‏یابی مراکز نظامی بیشترین تأثیر را دارند. عوامل بارش و سنگ‌شناسی نیز کمترین تأثیر را در این مکان‏یابی داشتند.

تازه های تحقیق

 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Site Selection of Military-Strategic Centers Based on Physical Geographic Factors (Case Study: West Azarbaijan Province)

نویسندگان [English]

  • Khadijeh Javan 1
  • Leila Valizad 2
  • Sajjad Mahdavi 3
1 Assistant Professor of Meteorology, Department of Geography, Urmia University, Urmia
2 M.A. Student in Geography and Holy Defense, Urmia University
3 M.A. in Geography and Holy Defense, Urmia University,
چکیده [English]

 


 

Determining a proper location for the deployment of military-strategic centers is one of the most important issues in defense planning; therefore, the appropriate location of these centers can increase the efficiency and effectiveness of these centers in times of crisis and military threats. It is necessary to pay attention to physical geographic factors in locating military centers. Physical geography has played a decisive role in locating and developing of human habitations since long time ago. The natural geographic features of each region can be effective in access, influence zone, risks, and natural resources. Hence, in this article, the authors studied the site selection of military centers in West Azarbaijan province by using Hierarchical Analytic Method (AHP). To do this, they considered eight geographical factors (rainfall, slope, height, distance from the waterway, distance from fault, petrology, distance from landslide and distance from flood prone areas).The results of the AHP method showed that the distance from the landslide and the distance from the flood prone areas were most effective in locating the military centers. Rainfall and petrology had the least effect on site selection.

کلیدواژه‌ها [English]

  • site selection
  • military centers
  • AHP
  • GIS
  • West Azarbaijan
 
 
آقاطاهر، رضا، محمد فلاح ززولی، مهرداد زرافشار و محسن جعفری (1394). «ارائه نقشه پهنه‏بندی مراکز مستعد دفاعی در مناطق جنگلی با تکیه‌بر AHP وGIS (مطالعه موردی: علی‏آباد کتول- استان گلستان)، اطلاعات جغرافیایی سپهر، سال بیست‌وچهارم، شماره 95.
اصغرپور، محمدجواد (1377). تصمیم‏گیری با چندمعیاره، تهران: مرکز نشر دانشگاه صنعتی امیرکبیر.
پاشازاده، منوچهر، افشار سیدین و مهدی پارسای مقدم (1396). «تحلیل نقاط بهینه استقرارگاه‏های نظامی بر مبنای ملاحظات دفاعی و امنیتی با استفاده از GIS (مطالعه موردی: استان اردبیل)»، مدیریت نظامی، سال هفدهم، شماره 2، 51-23.
جبل‏عاملی، محمدسعید، کامران شهانقی، رضا حسنوی و محمدرضا نصیری (1388). «ارائه مدل ترکیبی مکان‏یابی تسهیلات حساس»، نشریه بین‏المللی مهندسی صنایع و مدیریت تولید، شماره 4، 76-65.
چوخاچی‏زاده مقدم، محمدباقر (1381). «آمایش و دفاع سرزمینی»، مجموعه مقالات همایش آمایش و دفاع سرزمینی، تهران: دانشگاه امام حسین (ع).
چوخاچی‏زاده مقدم، محمدباقر و داود امینی قشلاقی (1389). «بستر ایجاد ناامنی در مناطق مرزی استان آذربایجان غربی از منظر جغرافیای نظامی- امنیتی»، ژئوپلیتیک، شماره 19، 210-186.
حافظ‏نیا، محمدرضا (1381). «رابطه متقابل امنیت و دفاع با آمایش سرزمین»، مجموعه مقالات همایش آمایش و دفاع سرزمینی، تهران.
حسینی امینی، حسن و طاهر پریزادی (1389). مفاهیم بنیادین در پدافند غیرعامل با تأکید بر شهر و ناحیه، تهران: مؤسسه اندیشه کهن‏پرداز.
روستایی، شهرام، سیروس فخری و محمدحسین فتحی (1392). «تحلیل ژئومورفولوژیکی مکان‌گزینی مراکز نظامی (مطالعه موردی: دامنه‏ غربی کوهستان سهند)»، پژوهش‏های جغرافیای انسانی، سال چهل‌وپنج، شماره 3، 228-209.
زرقانی، سیدهادی و هادی اعظمی (1390). «تحلیل ملاحظات نظامی- امنیتی در آمایش و مکان‌گزینی مراکز و استقرارگاه‏های نظامی با تأکید بر استان خراسان رضوی»، برنامه‏ریزی و آمایش فضا، سال پانزدهم، شماره 2، 127-112.
سعیدی، علی، حسین باقری و میثم شمس (1392). «مکان‌گزینی پادگان‏های نظامی با رویکرد پدافند غیرعامل با استفاده از تلفیق GIS و  MCDA(مورد مطالعه: شهرستان جاجرم)»،سیاست دفاعی، شماره 84.
فخری، سیروس (1391). ژئومورفولوژی زاگرس جنوب شرقی (شمال تنگه هرمز) و تأثیر آن بر دفاع غیرعامل از مراکز حیاتی، حساس و مهم (با تأکید بر مکان‏یابی) ، رساله دکتری رشته جغرافیای طبیعی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران.
فخری، سیروس، ابراهیم مقیمی، مجتبی یمانی، منصور جعفربیگلو و محسن مرادیان (1392). تأثیر عوامل ژئومورفولوژیکی و اقلیمی (ژئومورفوکلیمایی) زاگرس جنوبی در منطقه شمال تنگه هرمز بر دفاع غیرعامل (با تأکید بر مکان‌یابی مراکز حساس و مهم)، پژوهش‏های ژئومورفولوژی کمی، سال دوم، شماره 2، 98-81.
فخری، مجید و عبدالله جلالی‌نسب (1388). «کاربردهای نظامی سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS)»، همایش سامانه اطلاعات مکانی (GIS)، انجمن علمی فناوری اطلاعات و ارتباطات و دجا.
قدسی‏پور، سیدحسن (1378). فرایند تحلیل سلسله‌‏مراتبی (AHP)، تهران: دانشگاه صنعتی امیرکبیر.
کالینز، جان ام (1384)، جغرافیای نظامی (جلد اول: جغرافیایی طبیعی)، ترجمه محمدرضا آهنی و بهرام حسینی، تهران: دانشگاه امام حسین (ع).
کرم‏نیا، رضا (1391). «تبیین اندیشه دفاعی در نظریه حضرت امام خمینی (ره)»، مطالعات بین‏رشته‏ای دانش راهبردی، شماره 9.
کریمی کِردآبادی، مرتضی و یاسر خلیلی (1393). «تحلیل ملاحظات ژئومورفولوژیکی در مکان‏یابی مراکز نظامی (مطالعه موردی: جنوب استان ایلام)»، آمایش سرزمین، سال ششم، شماره 1، 128-113.
مؤمنی، مصطفی (1381). «جایگاه دفاعی نظامی و غیرنظامی در آمایش سرزمین»، مجموعه مقالات همایش آمایش و دفاع سرزمینی، تهران.
موحدی‏نیا، جعفر (1386). اصول و مبانی پدافند غیرعامل، تهران: دانشگاه صنعتی مالک اشتر.
مولوی، ارژنگ (1378). مکان‌گزینی یک لشگر نمونه در یک عملیات آفندی با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی و سنجش‌ازدور (مطالعه موردی: منطقه زاویه)، پایان‏نامه دوره کارشناسی ارشد رشته سنجش‌ازدور و سیستم اطلاعات جغرافیایی، دانشگاه تربیت مدرس.
مهدوی، سجاد (1395). تحلیل عوامل ژئومورفولوژیکی در مکان‏یابی مراکز نظامی دفاعی بر اساس GIS و  ANP(مطالعه موردی شهرستان‏های مرزی استان آذربایجان غربی)،پایان‏نامه کارشناسی ارشد جغرافیا، دانشگاه ارومیه.
ناصروندی، زهرا و غلامحسین اسکانی (1390). «بررسی نقش ژئومورفولوژی در مکان‌یابی مناطق شهری و مدیریت بحران زلزله با استفاده از نرم‌افزار GIS (مورد مطالعه: منطقه کن- سولقان)»،همایش ژئوماتیک 90، تهران: سازمان نقشه‌برداری کشور.
نصیری، محمدرضا (1388). ارائه مدل مکان‏یابی مراکز حساس و حیاتی با توجه به اصول پدافند غیرعامل، پایان‏نامه کارشناسی ارشد مهندسی صنایع، دانشگاه علم و صنعت.
نگارش، حسین (1382). «کاربرد ژئومورفولوژی در مکان‌گزینی شهرها و پیامدهای آن»، جغرافیا و توسعه، شماره 1، 150-133.
نورائی، همایون (1383). «مدل‏سازی مکان‏یابی پادگان‏ها با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) و فرایند تحلیل سلسله‌مراتبی (AHP)»، همایش سراسری سامانه اطلاعات مکانی (GIS)، انجمن علمی فناوری اطلاعات و ارتباطات و دجا.
Alexander, J. (1995). Utmost Savagery: The Three Days of Tarawa, Naval Institute Press.
Babaee, E. Sadidi, J. Rahmati, M. &Maleki, M. Landslide risk zonation using AHP method and GIS in Malaverd catchment, Kermanshah, Iran. International Conference on Geospatial Information Research (GI Research 2014), 15-17 November 2014- Tehran, Iran.
Banai-Kashani, R. (1989). “A new method for site suitability analysis: The analytic hierarchy process”, Environmental management, Vol.13, No.6, 685-693.
Corson, M. & Jasperro, C. (2007). “An All-hazards Approach to US Military Base Camp Site Selection”, The Geographical Bulletin, Vol.48, No.2, 75-84.
Gilewitch, D. A. (2003), “Military Geography: The Interaction of Desert Geomorphology andMilitaryOperations”, Ph.D. Thesis, Arizona State University Tempe.
Mishra, A. K. Deep, S. & Choudhary, A. (2015). “Identification of suitable sites for organic farming using AHP & GIS”, The Egyptian Journal of Remote Sensing and Space Science, Vol.18, No.2, 181-193.
Mobaraki, O. Abdollahzadeh, M. & Kamelifar, Z. (2014). “Site suitability evaluation for ecotourism using GIS and AHP: a case study of Isfahan Townships”, Iran. Management Science Letters, Vol.4, No.8, 1893-1898.
Saaty, T. L. (1980). The Analytical Hierarchy Process: Planning, Priority. Resource Allocation, RWS Publications, USA.
Warren, S. D. & Bagley, C. F. (1992). “SPOT imagery and GIS in support of military land management”, Geocarto International, Vol.7, No.1, 35-43.
Yesilnacar, M. I. & Cetin, H. (2008). “An environmental geomorphologic approach to site selection for hazardous wastes”, Environmental Geology, Vol.55, No.8, 1659-1671.