رتبه‌بندی استان‌های کشور از منظر شاخص‌های اقتصاد دانش‌بنیان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری اقتصاد، دانشکده مدیریت و اقتصاد، دانشگاه شهید باهنر کرمان

2 استاد گروه اقتصاد کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید باهنر کرمان

3 کارشناس ارشد اقتصاد، دانشکده مدیریت و اقتصاد، دانشگاه شهید باهنر کرمان Nirani303@gmail.com

چکیده

هدف از این مقاله بررسی جایگاه و مقایسه استان‏های کشور از نظر شاخص‏های اقتصاد دانش‌بنیان است که می‏تواند در شناخت، ارزیابی و بهبود وضعیت این استان‏ها کمک کند. مقاله درصدد پاسخ‌گویی به این سوال است که وضعیت اقتصاد دانش بنیان در بین استان های کشور چگونه است؟ برای این منظور از 20 شاخص اقتصاد دانش‌بنیان در قالب 5 مؤلفه برای بررسی وضعیت موجود استفاده شده است. ابتدا شاخص‌ها از روش آنتروپی شانون وزن‏دهی شدند و سپس استان‏ها به تفکیک در پنج مؤلفه زیرساخت فناوری اطلاعات و ارتباطات، آموزش و منابع انسانی، رژیم‌های نهادی و اقتصادی، تحقیق و توسعه و عملکردی و همین‏طور بر اساس مجموعه‏ای از تمام مؤلفه‌های مذکور با استفاده از مدل تاپسیس رتبه‎بندی شدند. نتایج به دست آمده بیانگر این است که استان تهران با اختلاف زیاد در رتبه اول قرار دارد و پس از آن استان‏های اصفهان، قم و البرز در رتبه‏های دوم تا چهارم هستند. از طرف دیگر سه استان سیستان و بلوچستان، خراسان شمالی و کهگیلویه و بویراحمد در رتبه‏های آخر قرار دارند. با توجه به نتایج به دست آمده در محاسبه عوامل و شاخص‏های اقتصاد دانش‌بنیان، نیاز به توجه ویژه برنامه‏ریزان و تصمیم‏گیران استانی و مدیران بخش خصوصی در ارتقاء اقتصاد دانش‌بنیان و کاهش نابرابری‏ها و عدم تعادل‏های فضایی ضروری به نظر می‏رسد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Ranking of the Country's Provinces in Terms of Knowledge-Based Economy Indicators

نویسندگان [English]

  • Mohammad Hossein Amjadi Amjadi 1
  • Hossein Mehrabi Bashar-Abadi 2
  • Neda Jahan-Aray 3
1 PhD in Management, Faculty of Management and Economics, Shahid Bahonar University of Kerman
2 Professor, Department of Agricultural Economics, Faculty of Agriculture, Shahid Bahonar University of Kerman, Iran (Hmehrabi@uk.ac.ir)
3 Master of Economics, Faculty of Management and Economics, Shahid Bahonar University of Kerman, Iran (Nirani303@gmail.com)
چکیده [English]

The purpose of this paper is to investigate and identify the status of provinces in terms of knowledge-based economic indicators that can help to identify, evaluate, and improve the situation of these provinces. The paper tries to answer the question of how is the status of knowledge-based economy among provinces of the country? For this purpose, 20 knowledge-based economic indicators in the form of 5 components have been used to investigate the current situation. First, the indicators were weighted by Shannon's entropy method, and then the provinces were divided into five components: Information and Communication Technology (ICT) infrastructure; education and human resources, institutional and economical regimes, research and development, and performance, as well as a set of all these components, were ranked by using the TOPSIS model. The results demonstrate that Tehran province is in the first place by a wide margin followed by Isfahan, Qom, and Alborz provinces in the second to fourth. In contrast, three provinces of Sistan and Baluchestan, North Khorasan, Kohgiluyeh and Boyer-Ahmad are at the bottom of this ranking. According to the results obtained in calculating knowledge-based economics factors and indicators, it seems necessary to pay particular attention to provincial planners and decision-making and private sector managers in promoting knowledge-based economy and reducing inequality and spatial imbalances.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Knowledge-Based Economics
  • Ranking
  • Entropy Shannon
  • Topics Model
انتظاری، یعقوب؛ محجوب، حسن (1392). تحلیل توسعه اقتصاد دانش ایران بر اساس سند چشم‌انداز 1404. فصلنامه علمی پژوهشی راهبرد فرهنگ، 6(24)، 65-97.
تشکینی، احمد؛ عریانی، بهاره (1392). جایگاه اقتصاد دانش در ایران با تأکید بر مقایسه تطبیقی میان کشورهای برتر و منتخب منطقه. مجله اقتصادی (دوماهنامه بررسی مسائل و سیاستهای اقتصادی)، ۱۳(۱ و ۲)، ۵-۲۴.
خالوباقری، مهدیه؛ شایان قریشی، سیدمحمد؛ جعفرزادگان، امیر (1392). اقتصاد دانش پایه؛ ابزاری راهبردی در راستای تحقق اقتصاد مقاومتی. همایش ملی نقش سبک زندگی در اقتصاد مقاومتی، جهاد دانشگاهی.
دیزجی، منیره؛ دانشور، سهند؛ بابایی اناری، علیرضا (1391). تعیین جایگاه ایران در زمینه اقتصاد دانش‌بنیان در میان کشورهای منتخب. مدیریت بهره‌وری، 6، 3(22)، 121-144.
رودری، جعفر؛ زاینده رودی، محسن؛ مهرابی، حسین (1397). بررسی نقش مؤلفه‎های اقتصاد دانش‎بنیان در وضعیت ایران و کشورهای حوزه سند چشم‎‎انداز با استفاده از روش‎های تحلیل تمایزی چندگروهی و k – میانگین، مدیریت صنعتی، 10(3)، 501-481،
زنگنه، مهدی (1395). ارزیابی و تحلیل شاخص‌های توسعه انسانی در مناطق شهری کشور. جغرافیا و توسعه فضای شهری، 3(1)، 149-160.
سازمان ملی بهره وری (1397). گزارش شاخص‌های بهره‌وری کشور طی دوره ۱۳۹٦- ۱۳۸۴ بر اساس سال پایه ۱۳۹۰.
شهنازی، روح اله؛ موذن جمشیدی، هما؛ اکبری، نعمت اله (1392). نقش و جایگاه اقتصاد دانش‌محور بر شکل‌گیری مناطق ویژه علم و فناوری؛ مطالعه موردی اقتصاد ایران. رشد فناوری، 9(36)، 2-10.
عباسیان، عزت‌اله؛ دلیری، حسن (1391). تخمین و رتبه‌بندی استان‌های کشور از نظر شاخص‌های اقتصاد دانش‌محور. رفاه اجتماعی، ۱۲(۴۵)، ۳۳۹-۳۶۷.
عبداله، علم خواه؛ مهدی، صادقی شاهدانی (1394). مروری بر ادبیات اقتصاد دانش‌بنیان: از شکل‌گیری تا عمل؛ مطالعه موردی: بررسی وضعیت اقتصاد دانش‌بنیان در ایران. فصلنامه رشد فناوری، 11(44)، 17-27.
عزیزمحمدی؛ سیمین (19/7/1396). سهم ناچیز ایران از صنایع «های‌تک». روزنامه دنیای اقتصاد.
عزیزی، فیروزه؛ مرادی، فهیمه (1397). محاسبه شاخص‌های اصلی و فرعی اقتصاد دانش‌بنیان برای ایران(سال‌های ۲۰۱۴-۱۹۹۶). فصلنامه پژوهش ها وسیاست های اقتصادی، ۲۶(۸۵)، 243-۲۷۰.
فلاح، الهام؛ سلامی، رضا.(1395). بررسی تطبیقی دانش‌بنیانی اقتصاد ایران با کشورهای منتخب آسیایی و ارائه نقشه راه برای بهبود وضعیت ایران.سیاست گذاری پیشرفت اقتصادی، 4(13)، 169-145.
گمرک جمهوری اسلامی ایران. (1397). آمار صادرات.
مرکز آمار ایران (1394). اطلاعات کارگاه صنعتی کشور دارای فعالیت تحقیق و توسعه.
مرکز آمار ایران، حساب های منطقه ای.
مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی (1397). پایش امنیت سرمایه گذاری در بهار 1397 به تفکیک استان ها و حوزه های کاری، شماره مسلسل 16187.
مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی (1398). گزارش پایش امنیت سرمایه گذاری به تفکیک استان ها و حوزه های کاری- تابستان 1397، شماره مسلسل 16400.
مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی (1398). گزارش پایش امنیت سرمایه گذاری به تفکیک استان ها و حوزه های کاری- پاییز 1397، شماره مسلسل 16526.
مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی (1398). گزارش پایش امنیت سرمایه گذاری به تفکیک استان ها و حوزه های کاری- زمستان 1397، شماره مسلسل 16619.
معاونت علمی و فناوری رئیس جمهور، کارگروه ارزیابی و تشخیص صلاحیت شرکت ها و موسسات دانش بنیان و نظارت بر اجرا، https://pub.daneshbonyan.ir.
نوری، جواد؛ بنیادی؛ علی، اسماعیل زاده؛ محمد (1395). تعیین جایگاه ایران در منطقه از منظر اقتصاد دانش‌بنیان برپایه الگوریتم خوشه‌بندی.سیاست‌های راهبردی و کلان، شماره 4، 133-156.
 
Charles, D. R. & Benne worth, P. S. (2001). The regional contribution of higher education, London: HEFCE/ Universities UK.
Cooke, P. & Morgan, K. (1998). The Associational Economy, Oxford: Oxford University Press.
Despotovic, D., Cvetanovic, D., & Vladimir, N. (2015). “Perspectives for the Development of Knowledge Economy, Innovativeness, and Competitiveness of Cefta Countries”. Economics and Organization, Vol. 12(3), No. 209-223.
European Bank for Reconstruction and Development (EBRD). (2019). Introducing the EBRD Knowledge Economy Index.
Fucec, A. A., & Corina, M. (2014). “Knowledge economies in European Union: Romania’s position”, Emerging Markets Queries in Finance and Business, Vol. 15, No. 481–489.
http://www.wordbank.org, “Knowledge for Development.
http://www.worldbank.org/htm1/extdr/extme/jsspo12799a.htm.
Jones, A. B. (1999). Knowledge Capitalism-Business, Work and Learning in the New Economy”, Oxford. University Press, Oxford.
Paz-Marin, M., Gutierrez-Pena, P. A., & Martinez, C. (2015). Classification of countries’ progress toward a knowledge economy based on machine learning classification techniques. Expert Systems with Applications, Vol. 42(1), No. 562-572.
Stiglitz, J.E. (1999). “Public Policy for a Knowledge Based Economy”, Remarks at the Department for Trade and Industry and Center for Economic Research, London. Vol. 27(3), No. 3-6.
Zak, K. (2016). the knowledge economy-the diagnosis of its condition in selected countries”. Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, Vol. 271, No. 176-188.