پژوهشکده تحقیقات راهبردی مجمع تشخیص مصلحت نظام
فصلنامه علمی راهبرد
1028-3102
2588-6525
22
4
2014
02
20
تحلیل الگوی توسعه ایران بین دو انقلاب مبتنی بر اقتصاد سیاسی و نظم اجتماعی
FA
رضا
زمانی
e_reza_z@yahoo.com
فرشاد
مؤمنی
farshad.momeni@gmail.com
اجتماعی و اقتصاد سیاسی است. نظم اجتماعی میتواند نظم اجتماعی دسترسی باز یا نظم اجتماعی دسترسی محدود باشد؛ و در اقتصاد سیاسی، مبنای تحلیل بر ویژگی "گروههای اجتماعی" و "دولت" استوار است. گروههای اجتماعی دارای منافع ناهمگون هستند و بر این اساس ترجیحات آنها نسبت به نهادها و سیاستگذاری حاصل از این نهادها متفاوت است. در این شرایط، نوع نهاد و سیاستگذاری منتج از آن از طریق فرآیند سیاسی (دولت) تعیین میگردد. در این مقاله و مبتنی بر چارچوب نظم اجتماعی و اقتصاد سیاسی نشان داده شده است که نظم اجتماعی ایران بین دو انقلاب، نظم دسترسی محدود بوده و نهادها در این نوع نظم به گونهای طراحی و ساماندهی شدهاند که سطح دسترسی به سازمانهای اقتصادی و سیاسی کنترل و محدود شود. در نتیجهی الگوی توسعهای که در این دوره پیگیری شده، نظم اجتماعی ایران با "شکاف توازن دوگانه (سیاسی و اقتصادی)" و "شکاف دسترسی (در درون هر یک از دو سیستم اقتصادی و سیاسی)" مواجه شده است. شکاف توازن دوگانه نتیجه سیاستگذاری توسعه اقتصادی در فضای بسته سیاسی است. "چرخش محدود نخبگان سیاسی" و "سطح دسترسی طبقات متوسط و پایین به سیستم سیاسی" (حتی در بازه زمانی 1320-1332، دوره رقابت جدی میان گروههای سیاسی) از جمله شاخصههای شکاف دسترسی سیستم سیاسی بوده است. شکاف دسترسی سیستم اقتصادی نیز از طریق سطح دسترسی مردم به سازمانهای اقتصادی(مانند بانکها) بررسی و نشان داده شده است که سهم عمده تسهیلات بانکی به اعضای ائتلاف غالب اعطاء شده و سطح دسترسی مردم به نظام بانکی به شدت محدود بوده است. در نهایت، علیرغم اینکه در دوره رضاشاه و محمدرضاشاه رشد اقتصادی تجربه شده است، اما شکلگیری شکافهای مذکور در کنار "جامعه منقسم به طبقات (و نه جامعه طبقاتی)" به نارضایتیهای اجتماعی منجر شده که تهدید و فروپاشی نظام سیاسی را در پی داشته است
اقتصاد سیاسی,نظم اجتماعی,توسعه,ایران
https://rahbord.csr.ir/article_124506.html
https://rahbord.csr.ir/article_124506_4703fee0fc60009818ba2ae23f598711.pdf
پژوهشکده تحقیقات راهبردی مجمع تشخیص مصلحت نظام
فصلنامه علمی راهبرد
1028-3102
2588-6525
22
4
2014
02
20
بررسی چالشهای حقوقی کنوانسیون تهران درباره حفاظت محیط زیست دریای خزر
FA
سیدعباس
پورهاشمی
ahashemy@yahoo.com
عطیه
اکرامی
a.ekrami@yahoo.com
دریای خزر بهعنوان بزرگترین دریاچه جهان به لحاظ ارزشهای زیستمحیطی، از دیدگاه ملی، منطقهای و حتی جهانی حائز اهمیت است و به دلیل تأثیرپذیری از آلودگیهای مختلف که بخشهایی از آن منشاء خشکی دارد و در اثر فعالیتهای رو به گسترش نفتی (اکتشاف، استخراج، حمل و نقل و پالایش) در محیط دریایی و سواحل آن میباشد، در طول دهههای اخیر روند زیستمحیطی نگرانکنندهای داشته است. به دلیل نبود چارچوب حقوقی جامع و به موازات آن عدم تعهد لازم کشورهای ذینفع برای رعایت مسائل زیستمحیطی و بهرهبرداری مطلوب از منابع زیستی این دریا، اعمال تدابیر زیستمحیطی به خوبی امکانپذیر نمیباشد. نمونه بارز آن کاهش شدید ذخایر ماهیان خاویاری در سالهای اخیر، هجوم گونهی بیگانه و مضر شانهدار، ورود آلایندهها اعم از نفتی، صنعتی و کشاورزی به این پهنه آبی و تخریب سواحل و زیستگاههاست. بر این اساس و با توجه به بحرانی بودن وضعیت زیستمحیطی دریای خزر، این عرصه آبی مورد توجه سازمان ملل متحد و برنامه محیط زیست آن واقع شد و کنوانسیونـ چارچوب حفاظت از محیط زیست دریای خزر، موسوم به کنوانسیون تهران شکل گرفت. با توجه به اهمیت موضوع، نوشتار حاضر با بررسی ابعاد حقوقی کنوانسیون تهران، نقاط ضعف و قوت این کنوانسیون را تبیین میکند و راهکارهایی جهت اجرای موفق کنوانسیون و افزایش سطح پایبندی کشورها به آن ارائه مینماید
دریای خزر,کنوانسیون تهران,برنامه محیط زیست سازمان ملل متحد یونپ,حقوق بینالملل محیط زیست
https://rahbord.csr.ir/article_124507.html
https://rahbord.csr.ir/article_124507_ee6fdf0eda613bb6ad7db62c5fe917fb.pdf
پژوهشکده تحقیقات راهبردی مجمع تشخیص مصلحت نظام
فصلنامه علمی راهبرد
1028-3102
2588-6525
22
4
2014
02
20
تأثیر عامل تروریسم بر تقابل اتحادیه اروپا و جمهوری اسلامی ایران پس از 11 سپتامبر 2001
FA
مجید
عباسی
abbasi@atu.ac.ir
عامل تروریسم و بنیادگرایی از جمله مسائلی است که اتحادیه اروپا مدعی است همواره آن را در روابط خود با جمهوری اسلامی ایران مد نظر دارد. اتحادیه اروپا تحت تأثیر تبلیغات جهانی علیه انقلاب اسلامی ایران و بروز حوادث چندی از اوایل انقلاب تاکنون مانند بحران گروگانگیری اعضای سفارت امریکا در تهران، مسئله سلمان رشدی، بحران میکونوس، حمایت ایران از حزبا... لبنان و جنبش جهاد اسلامی فلسطین و حماس (که از نظر آنها گروههای تروریستی و از نظر جمهوری اسلامی ایران در زمره گروههای مبارز آزادیبخش میباشند)، از حکومت ایران انتقاد کرده است. جمهوری اسلامی ایران همواره اعلام کرده که خود بزرگترین قربانی اعمال تروریستی است. در سالهای آغازین انقلاب اسلامی، تعداد زیادی از مردم بیگناه و مقامات حکومتی ایران توسط تروریستهای سازمان مجاهدین خلق(منافقین) که تحت حمایت کشورهای غربی قرار دارند، به شهادت رسیدهاند. این اقدامات تروریستی با ترور دانشمندان هستهای ایران توسط گروههای تروریستی که تحت حمایت برخی کشورهای اروپایی قرار دارند، همچنان ادامه دارد. بنابراین ج.ا.ایران بیش از هر ملت و دولت دیگری طعم تلخ تروریسم را چشیده است و با همه اشکال آن به شدت مبارزه میکند. ایران در مقابل انتقاد اتحادیه اروپا در حمایت از گروههای فلسطینی و لبنانی، هرگونه کمک مالی و نظامی به آنها را رد میکند و حمایت از این گروهها را به صورت معنوی و در قالب کمک به جنبشهای آزادیبخش میداند. هدف اصلی این نوشتار، مطالعه تأثیر عامل تروریسم و بنیادگرایی بر سیاست خارجی اتحادیه اروپا در قبال جمهوری اسلامی ایران پس از 11 سپتامبر 2001 است. در این راستا دیدگاه اسلام و جمهوری اسلامی ایران نسبت به تروریسم، رویکرد امنیتی اروپا به تروریسم و نقش تروریسم در واگرایی جمهوری اسلامی ایران و اتحادیه اروپا بررسی شده است
تروریسم,بنیادگرایی,جنبشهای آزادیبخش,امنیت بینالملل,سیاست خارجی
https://rahbord.csr.ir/article_124508.html
https://rahbord.csr.ir/article_124508_cc6b9d15ddf6c415b154e4c8259ce165.pdf
پژوهشکده تحقیقات راهبردی مجمع تشخیص مصلحت نظام
فصلنامه علمی راهبرد
1028-3102
2588-6525
22
4
2014
02
20
واکاوی علل حضور روسیه در بحران سوریه
FA
داوود
کیانی
kiany74@yahoo.com
زهره
خانمحمدی
khanmohammadi66@yahoo.com
منطقه خاورمیانه، موقعیت ویژه و حساسی در جغرافیای سیاسی و اقتصادی قدرتهای بزرگ جهانی و کشورهای پیرامون آن در آغاز هزاره جدید میلادی به خود اختصاص داده است. سوریه یکی از کشورهایی است که در این منطقه از اهمیت ژئوپلتیک خاصی برخوردار است. امروزه با شکلگیری بحران سیاسی در این کشور، بازیگران منطقهای و فرامنطقهای مختلفی در آن حضور یافته و هر یک بر اساس منافع و علایق خود، جهتگیری خاصی را در رابطه با این بحران اتخاذ نمودهاند. این مقاله به دنبال آن است تا با ارائه چارچوبی نظری، به واکاوی انگیزههای روسیه بهعنوان مهمترین بازیگر فرامنطقهای در میان بازیگرانی که خواهان ابقای نظام حاکم در سوریه هستند، بپردازد. بر این اساس پرسش اصلی مقاله این است که روسیه بهعنوان یک بازیگر فرامنطقهای از یک سو و بهعنوان متحد استراتژیک سوریه از سوی دیگر، درصدد پیگیری چه اهدافی در این بحران است؟ یافتههای مقاله حاکی از آن است که با توجه به جایگاه سوریه در سیاست خارجی روسیه، این کشور علاوه بر حفظ پیوندهای اقتصادی و نظامی خود با سوریه، به دنبال جلوگیری از کاهش نفوذ خود در خاورمیانه و ممانعت از تسری ناآرامیها از خاورمیانه به منطقه اوراسیا میباشد. بنابراین روسیه به پشتیبانی تمامعیار از دولت سوریه در مقابل معترضین داخلی و فشارهای بینالمللی پرداخته است
بازیگران منطقهای و فرامنطقهای,بحران سوریه,روسیه,خاورمیانه,موازنه قوا
https://rahbord.csr.ir/article_124509.html
https://rahbord.csr.ir/article_124509_7a9917f7d4eaa11ccaf0202cb3648c5d.pdf
پژوهشکده تحقیقات راهبردی مجمع تشخیص مصلحت نظام
فصلنامه علمی راهبرد
1028-3102
2588-6525
22
4
2014
02
20
شانگهای: منطقهگرایی نوین و تهدید منافع امریکا در آسیای مرکزی
FA
آرمین
امینی
amini@csr.ir
سیدمحمدرضا
موسوی
moosaviut@gmail.com
منطقه آسیا، نسل نوینی از منطقهگرایی را که منطقهگرایی نوین نامیده میشود، تجربه میکند. سازمان همکاری شانگهای بهعنوان یک سازمان موفق منطقهای با توسعهی روابط با سایر کشورها و جذب اعضای جدید، در پی دستیابی به اهداف سیاسی، اقتصادی و امنیتی خود میباشد. افزایش قدرت سازمان همکاری شانگهای به رهبری چین و حمایت روسیه سبب نگرانی فزاینده واشنگتن شده است. آیا سازمان همکاری شانگهای بهعنوان یک قدرت منطقهای، تهدیدی برای منافع امریکا در آسیای مرکزی است؟ پاسخ این است که سازمان همکاری شانگهای، منافع امریکا را در سه موضوع انرژی، افغانستان و ثبات منطقهای بهشدت تهدید کند. این مقاله به بررسی این سازمان منطقهای رو به رشد بهعنوان تهدید منافع امریکا در آسیای مرکزی میپردازد
سازمان همکاری شانگهای,منطقهگرایی نوین,آسیای مرکزی,ایالات متحده امریکا
https://rahbord.csr.ir/article_124510.html
https://rahbord.csr.ir/article_124510_7bf3a1c8c4765cb1c7124bd42a84f9fe.pdf
پژوهشکده تحقیقات راهبردی مجمع تشخیص مصلحت نظام
فصلنامه علمی راهبرد
1028-3102
2588-6525
22
4
2014
02
20
تبیین عوامل مؤثر در شکلگیری معاهده تجارت تسلیحات
FA
زهرا
دولتخواه
zahra.dolatkhah@gmail.com
نوذر
شفیعی
shafiee2@hotmail.com
نگرانیهای جامعه جهانی در خصوص آثار غیر انسانی ناشی از تسلیحات متعارف در کشورهای مختلف بهویژه کشورهای بحرانزده افریقا و نیز احتمال دستیابی جنایتکاران، گروههای مسلح غیر قانونی و تروریستها به تسلیحات برای استفاده علیه غیر نظامیان از جمله زنان و کودکان، تلاش جدی برای اتخاذ سازوکارهای مؤثر بینالمللی را بهدنبال داشت. در این رابطه، تلاش و رایزنی گسترده کشورها به تصویب کنوانسیونها و معاهدات بینالمللی متعددی در رابطه با سلاحهای کوچک و سبک، مینهای ضد نفر و بمبهای خوشهای انجامید. با وجود این، رشد فزاینده و نگرانکننده تجارت غیر قانونی و قاچاق تسلیحات متعارف در مناطق مختلف جهان، به شکلگیری کمپینی توسط برخی کشورها و سازمانهای غیر دولتی منجر شد که در نتیجهی لابی و تلاش گسترده آنها، پیشنویس «معاهده تجارت تسلیحات» بدون مذاکره جدی کلیه کشورها و تنها با اعمال نظر گروهی از کشورها تهیه و تدوین شد. سرانجام این معاهده با هدف ایجاد معیارهای مشترک بینالمللی بهمنظور کنترل هرگونه واردات، صادرات و نقلوانتقال تسلیحات متعارف بهدلیل عدم دستیابی اعضا به اجماع در کنفرانس نهایی ملل متحد در خصوص تجارت تسلیحات، از طریق رأیگیری در مجمععمومی ملل متحد در مارس 2013 به تصویب رسید. در این پژوهش سعی بر آن است تا ضمن بررسی زمینههای شکلگیری معاهده تجارت تسلیحات، روند حرکت جامعه بینالمللی به سمت تصویب این معاهده با هدف کنترل جهانی تسلیحات متعارف مورد ارزیابی قرار گیرد
معاهده تجارت تسلیحات,سیستم کنترل ملی,تجارت غیر قانونی تسلیحات,معیارهای مشترک جهانی,رقابت تسلیحاتی,حقوق بشر,حقوق بشردوستانه بینالمللی
https://rahbord.csr.ir/article_124511.html
https://rahbord.csr.ir/article_124511_e0f5e3d8bb8e040e380de1b7514ffbbc.pdf
پژوهشکده تحقیقات راهبردی مجمع تشخیص مصلحت نظام
فصلنامه علمی راهبرد
1028-3102
2588-6525
22
4
2014
02
20
الگوی گونهشناسی استراتژیهای مدیریت انرژی (مورد مطالعه: شرکتهای فعال در بخش پاییندستی صنعت نفت ایران)
FA
سیدمحمد
اعرابی
aarabi@gmail.com
هانیه
شمس کلاهی
shamsgalaxy@yahoo.com
امروزه موضوع مدیریت انرژی در سازمانها دارای اهمیت ویژهای است. تحقیقات پیشین در زمینه مدیریت انرژی، اغلب معطوف به تعریف فرآیند تدوین استراتژیهای مدیریت انرژی بوده است. در این تحقیق با جمعآوری اطلاعات از صاحبنظران مدیریت انرژی و مطابق با روش مصاحبهی باز و کدگذاری، گونههای استراتژی مدیریت انرژی استخراج شده است. همچنین با جمعآوری اطلاعات از شرکتهای پتروشیمی و پالایشگاههایی که شدت انرژی آنها توسط ترازنامه هیدورکربوری کشور(منتشرشده توسط مؤسسه مطالعات بینالمللی انرژی) اعلام میشود، ارتباط میان هماهنگی استراتژی مدیریت انرژی با استراتژی کسب و کار سازمان و تأثیر آن بر عملکرد مدیریت انرژی در سازمان بررسی میشود. مدل معادلات ساختاری به روش کمترین توان دوم جزیی، نشان داد که هماهنگی استراتژی مدیریت انرژی با استراتژی کسب و کار بر عملکرد مدیریت انرژی سازمان مؤثر است، یعنی سازمانهایی که میان گونهی استراتژی مدیریت انرژی و استراتژی کسب و کار آنها هماهنگی وجود دارد، از عملکرد مدیریت انرژی بهتری برخوردارند
مدیریت انرژی,زیرسیستمهای مدیریت انرژی,استراتژیهای مدیریت انرژی
https://rahbord.csr.ir/article_124512.html
https://rahbord.csr.ir/article_124512_a023aa8ec767279b6228e8b088c11290.pdf
پژوهشکده تحقیقات راهبردی مجمع تشخیص مصلحت نظام
فصلنامه علمی راهبرد
1028-3102
2588-6525
22
4
2014
02
20
راهکارهای ارتقای همکاریهای علمی بینالمللی در نظام آموزش عالی کشور (با تأکید بر دانشگاه آزاد اسلامی)
FA
سیدعلی
طباطبایی
s_ali_tabatabaee@yahoo.com
روابط بینالمللی در ابتدای هزاره سوم، بیش از پیش پیچیده ودر هم تنیده شده است و سطوح روابط بینالمللی نیز در تمامی نقاط جهان از هم تأثیر میپذیرند و بر هم تأثیر میگذارند. در این میان مهم این است که بدون همکاریهای بینالمللی، بسیاری از دستاوردهای بینالمللی چه در گذشته و چه در حال دستیافتنی نبود. همکاریهای بینالمللی تا آن حد در آموزش عالی در سطح جهان نهادینه شده که در بیشتر مراکز آموزش عالی در سطح جهان، بخشهای ویژهای در این خصوص فعال هستند و یکی از شاخصهای کارآمدی دانشگاههای دولتی و خصوصی در سطح جهان، شکل و محتوای همکاریهای بینالمللی است.; با توجه به جایگاه ویژه آموزش عالی در توسعه ساختارهای سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فناوریهای مربوط، موضوع همکاریهای علمی بینالمللی در کشورهای جهان دارای اهمیت راهبردی فراونی است. تحقیق حاضر در جستجوی روشن کردن وضع موجود و چگونگی ارتقای همکاریهای علمی بینالمللی در نظام آموزش عالی ایران می باشد
راهکارهای ارتقای آموزش عالی,همکاریهای بینالمللی,نظام آموزش عالی,دانشگاه دولتی,دانشگاه آزاد
https://rahbord.csr.ir/article_124513.html
https://rahbord.csr.ir/article_124513_bf97b870a2033a0748e750a020cc1621.pdf
پژوهشکده تحقیقات راهبردی مجمع تشخیص مصلحت نظام
فصلنامه علمی راهبرد
1028-3102
2588-6525
22
4
2014
02
20
بررسی مهمترین چالشها و راهبردهای جذب دانشجویان خارجی در ایران (با استفاده از تکنیک گروههای کانونی)
FA
حمید
شفیعزاده
shafizadeh11@gmail.com
آموزش عالی در قرن 21، از عوامل مهم تأثیرگذار بر جامعه به شمار میآید و از مهمترین چالشهای آموزش عالی در هزاره جدید، موضوع سیاستهای جذب دانشجویان خارجی در کشورهای میزبان است. هدف این مقاله، بررسی چالشها و راهبردهای جمهوری اسلامی ایران در جذب دانشجویان خارجی از دیدگاه متخصصان، از طریق یک مطالعه کیفی و با استفاده از روش گروههای کانونی است. جامعه مورد مطالعه شامل مسئولین، متخصصین، افراد حرفهای و اعضای هیئت علمی درگیر فعالیتهای اجرایی و علمی مربوط به دانشجویان خارجی میباشد. نمونه مورد مطالعه، شامل دو گروه؛ 18 نفر مشارکتکننده به عنوان مسئولین و کارشناسان مرتبط با حوزه دانشجویان خارجی در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و سایر مؤسسات مهم آموزش عالی؛ و 16 نفر مشارکتکننده به عنوان پژوهشگران و اعضای هیئت علمی صاحباثر در حوزه دانشجویان خارجی میباشد. نتایج تحقیق منجر به شناسایی 7 چالش و 11 راهبرد شده است. مهمترین چالشها به ترتیب اولویت عبارت است از: تعدد نهادهای تصمیمگیرنده در عرصه سیاستگذاری و برنامهریزی؛ مشخصنبودن اهداف و جهتگیری اصلی؛ فقدان مراکز مشاوره تخصصی برای راهنمایی و هدایت دانشجویان؛ معرفی زبان فارسی به عنوان تنها زبان برای آموزش و یادگیری؛ پایین بودن سطح امکانات آموزشی و رفاهی؛ جذب حداقلی دانشجو از کشورهای پیشرفته و عدم وجود فرهنگ تعامل و همدلی بین دانشجویان ایرانی و غیر ایرانی
دانشجوی خارجی,آموزش عالی,بینالمللیشدن,جهانیشدن,سیاستهای جذب و گروههای کانونی
https://rahbord.csr.ir/article_124514.html
https://rahbord.csr.ir/article_124514_9d941944a3476b2e863473d1735e38a6.pdf